Номер 3, страница 4 - гдз по белорусскому языку 10 класс учебник Валочка, Васюковіч

3. Прачытайце. Дакажыце, што нашы продкі разумелі значэнне слова (мовы) у жыцці грамадства. Якія функцыі мовы называюцца ў творах вуснай народнай творчасці?

Узнікшы разам з грамадствам, мова нястомна служыць чалавеку ў розных яго занятках і патрэбах. У штодзённай маўленчай практыцы людзі ўдасканальвалі гэты сродак зносін, імкнуліся спазнаць яго прыроду. І тое, што нашы продкі пакінулі нам узоры выкарыстання слова, сведчыць, што яны мелі добры моўны густ, разумелі значэнне мовы ў жыцці грамадства.

Народ даўно заўважыў, што мова — найважнейшым сродак зносін, і выказаў гэту думку вобразна і даступна: Язык да Кіева давядзе. Н..в..домая дарога на канц.. языка.

Разумелі людзі і такую функцыю мовы, як уздзеянне, здольнасць слова выклікаць у слухача пэўныя эмоцыі. Добрае, шчырае слова высока цэніцца ў народзе. Яно ўздымаем настрой, надае сілы, дапамагае жыць. Невыпадкова яго параўноўваюць з прадметамі і з'явамі, якія маюць вялікае значэнне ў жыцці чалавека: Ласкава.. слоўка, як сонейка, грэ.. . Ласкава.. слова — што д..ень ясн.. . Скажа — як мёдам памажа.

Але слова можа і балюча параніць. Такое слова асуджаецца ў народзе як найбольшае зло: Рана гоіцца, злое слова — ніколі. Слова як соль. Сказа.. — як цвік у сэрца ўбі... Язык як перац.

Слова збліжае, аб’ядноўвае людзей, яно і раз’ядноўвае іх. Таму народная мудрасць гаворыць: Ліхое* слова пракайтні. Як брыдкае слова сказаць, лепш язык выплюнуць. Перакусі, што маеш сказаць (Паводле А. Каўруса).

Запішыце прыказкі, у якіх прапушчаны літары. Растлумачце правапіс.

Падбярыце і запішыце сінонімы да выдзеленых слоў.

Доказам таго, што нашы продкі разумелі значэнне мовы, з'яўляюцца прыказкі з тэксту. У іх адзначаюцца функцыі мовы: камунікатыўная («Язык да Кіева давядзе»), эмацыянальная («Ласкавае слова — што дзень ясны», «Рана гоіцца, злое слова — ніколі»), а таксама здольнасць слова збліжаць і раз'ядноўваць людзей.

Невядомая дарога на канцы языка.

Ласкавае слоўка, як сонейка, грэе.

Ласкавае слова — што дзень ясны.

Сказаў — як мёдам памажа.

Сказаў — як цвік у сэрца ўбіў.

найважнейшы: самы галоўны, асноўны, першарадны.

уздымае: паляпшае, павышае.

ліхое: злое, дрэннае, брыдкае.