Номер 16, страница 121 - гдз по белорусской литературе 10 класс учебник Бязлепкіна-Чарнякевіч, Акушэвіч

16. Даследуйце майстэрства Якуба Коласа як празаіка. Знайдзіце ў творы прыклады: 1) псіхалагізму; 2) багацця мовы; 3) мастацкай дэталізацыі.

1) Псіхалагізм праяўляецца ў глыбокім раскрыцці ўнутранага свету герояў, іх думак і перажыванняў. У трылогіі «На ростанях» Якуб Колас дэталёва паказвае духоўныя пошукі інтэлігента Андрэя Лабановіча. Аўтар перадае яго ўнутраны стан, калі герой разважае пра сваё месца ў жыцці, сэнс настаўніцкай працы, расчараванне ў людзях і ў самім сабе: «Эх, жыццё, жыццё!.. Чаму ж ты так непрыветна сустракаеш чалавека?.. I дзе той шлях, тая праўда, якую так упарта шукае душа?». Таксама майстэрства псіхалагізму бачна ў паказе складаных пачуццяў Лабановіча да Вольгі Інатоўскай, яго кахання, надзей і пакут.

2) Багацце мовы Якуба Коласа выяўляецца ў шырокім выкарыстанні народнай лексікі, фразеалагізмаў, прыказак і прымавак. Мова яго персанажаў, асабліва сялян, яркая і самабытная. Напрыклад, у размовах дзеда Дзям'яна ці іншых вяскоўцаў часта сустракаюцца трапныя народныя выразы: «на сваім возе не спяшайся», «чужая старонка не сагрэе». Аўтар таксама з'яўляецца майстрам лірычных пейзажных замалёвак, дзе праз метафары і эпітэты ствараюцца непаўторныя вобразы беларускай прыроды: «Сонца стаяла ўжо на захадзе і купалася ў чырвоным тумане».

3) Мастацкая дэталізацыя служыць для больш глыбокага раскрыцця характараў і стварэння атмасферы. У трылогіі «На ростанях» праз апісанне побыту паказваецца сацыяльнае становішча і ўнутраны свет герояў. Напрыклад, апісанне пакойчыка Лабановіча ў Цельшыне: стары стол, на ім некалькі кніг, на сцяне геаграфічная карта. Гэтыя дэталі падкрэсліваюць не толькі беднасць маладога настаўніка, але і яго імкненне да ведаў, да асветы. Іншы прыклад — партрэтная дэталь: «вочы» герояў часта адлюстроўваюць іх душэўны стан («трывожныя вочы», «сумны позірк»).