Номер 79, страница 41, частка 2 - гдз по белорусскому языку 5 класс учебник частка 1 Валочка, Зелянко

79. Прачытайце тэкст. Сфармулюйце яго асноўную думку.

Зычныя гукі ўтвараюцца пры праходжанні паветра праз перашкоду ў поласці рота. Такой перашкодай могуць быць губы, зубы, язык. Удзел губ ва ўтварэнні гукаў своеасабліва адзначаны ў прыказках: «Выказанага слова да губы не вернеш», «Губа ні ў кога не замкнёна», «Няма тае хусты, каб завязаць людзям вусны». Зразумела, што сэнс гэтых выразаў больш шырокі. Але словы язык, губы, рот ужываюцца ў народных выслоўях таму, што яны абазначаюць органы моваўтварэння: «Жыве на канцы языка», «На чужы рот гузіка не намыеш» (Паводле Л. Выгоннай).

Як утвараюцца зычныя гукі?

Растлумачце сэнс прыведзеных у тэксце выслоўяў.

Складзіце 2 словазлучэнні са словам вусны, каб у адным яно ўжывалася як назоўнік, а ў другім — як прыметнік. Зрабіце іх сінтаксічны разбор.

1. Асноўная думка тэксту: органы маўлення (губы, зубы, язык) утвараюць зычныя гукі, і іх важная роля ў працэсе маўлення адлюстравана ў народных выслоўях.

2. Зычныя гукі ўтвараюцца, калі струмень паветра сустракае ў ротавай поласці перашкоду, якую ствараюць органы маўлення: губы, зубы або язык.

3. «Выказанага слова да губы не вернеш» — сказанае нельга вярнуць, таму трэба быць адказным за свае словы.

«Губа ні ў кога не замкнёна» — немагчыма прымусіць каго-небудзь маўчаць або захаваць што-небудзь у таямніцы.

«Няма тае хусты, каб завязаць людзям вусны» — немагчыма спыніць людскія размовы, забараніць людзям выказваць свае думкі.

«Жыве на канцы языка» — пра тое, што вельмі хочацца сказаць, але ў дадзены момант не ўдаецца ўспомніць.

«На чужы рот гузіка не нашыеш» — нельга прымусіць іншых маўчаць, асабліва калі яны хочуць гаварыць пра каго-небудзь.

4.