Номер 37, страница 26 - гдз по белорусскому языку 10 класс учебник Валочка, Васюковіч

37. Прачытайце тэкст. Вызначце яго стыль. Якія тыпы маўлення спалучаюцца ў ім? Абгрунтуйце сваё меркаванне.

На працягу шматлікіх стагоддзяў беларусы трапятліва ставіліся да мудрасці і імкнуліся да пазнання. З ранніх часоў, калі многае вырашалася мячом і крывёй, людзі разумелі, што самая вялікая сіла — у ведах. Яркім прыкладам гэтаму стала Ефрасіння (Еўфрасіння) Полацкая, якая прысвяціла сваё жыццё служэнню Богу і асвеце людзей. Яе розум і пісьменнасць^С былі ўнікальнымі для таго часу (у XII стагоддзі жанчыны былі пазбаўлены магчымасці атрымаць адукацыю).

Шляхетная князёўна была ўнучкай полацкага князя Усяслава Чарадзея^Ф. Магчымасць падарожнічаць дала яму веды і мудрасць, з якімі ён выхоўваў сваю ўнучку. У рукапісах ёсць сведчанні, што Ефрасіння, ці Прадслава, ужо ў юным узросце адрознівалася ад сваіх аднагодак жывым розумам і далікатным характарам. Калі бацькі вырашылі выдаць яе замуж, яна збегла ў манастыр, у Сафійскі сабор, што знаходзіцца ў Полацку. Прыняўшы пострыг і атрымаўшы імя Ефрасіння, яна цалкам прысвяціла сябе кнігам.

Заснаваны ёю жаночы манастыр стаў месцам, дзе манашкі займаліся іканапісам^СЛ, ткалі, навучаліся чытанню і пісьму, вялі летапісы. Паступова манастыр стаў цэнтрам адукацыі для ўсіх зямель Заходняй Русі. У сценах сабора захоўваліся зборы твораў славутых асветнікаў Кірыла і Мяфодзія, прапаведніка хрысціянства Іаана Златавуста, «Аповесць мінулых гадоў».

Еўфрасінняй уручную былі перапісаны не толькі царкоўныя кнігі, але і зборнікі афарызмаў, хронікі. Яна пісала і ўласныя працы — малітвы і павучанні, займалася перакладамі з лацінскай і грэчаскай моў.

У 1999 годзе ў Мінску каля Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта быў устаноўлены помнік Ефрасінні Полацкай, створаны таленавітым скульптарам Ігарам Голубевым (Паводле матэрыялаў сайта www.vetliva.by).

У чым унікальнасць асобы Еўфрасінні Полацкай? Дакажыце, што заснаваны Еўфрасінняй манастыр стаў цэнтрам адукацыі ў Заходняй Русі.

Разгледзьце фотаздымак помніка на вокладцы вучэбнага дапаможніка. Раскажыце, якой паказаў скульптар беларускую асветніцу. Як вы думаеце, чаму яна трымае ў руках пяро і кнігу? Спалучыце ў сваім адказе элементы апісання і разважання.

Стыль тэксту — публіцыстычны з элементамі мастацкага. У ім спалучаюцца такія тыпы маўлення, як апавяданне, апісанне і разважанне. Абгрунтаваннем з'яўляецца тое, што мэта тэксту — не проста паведаміць факты з жыцця Ефрасінні Полацкай (апавяданне), але і апісаць яе дзейнасць, а таксама сфарміраваць у чытача ўяўленне пра значнасць яе асобы і яе ўклад у культуру (разважанне).

Унікальнасць асобы Ефрасінні Полацкай заключалася ў яе выдатным розуме і пісьменнасці, што было незвычайным для жанчын XII стагоддзя, якія былі пазбаўлены магчымасці атрымаць адукацыю. Будучы шляхетнай князёўнай, яна адмовілася ад свецкага жыцця на карысць служэння Богу і асвеце, самастойна перапісвала кнігі, займалася перакладамі і пісала ўласныя творы.

Заснаваны Ефрасінняй манастыр стаў цэнтрам адукацыі ў Заходняй Русі, таму што там манашкі не толькі маліліся, але і навучаліся чытанню і пісьму, займаліся іканапісам, ткацтвам і вялі летапісы. У манастыры захоўваліся творы славутых асветнікаў, а сама Ефрасіння стварыла там майстэрню па перапісванні кніг, папаўняючы бібліятэку каштоўнымі рукапісамі.

Скульптар паказаў беларускую асветніцу як адухоўленую, мудрую і засяроджаную на сваёй справе жанчыну. Яна трымае ў руках пяро і кнігу. Гэтыя атрыбуты з'яўляюцца элементамі апісання, якія дазваляюць разважаць пра яе ролю ў гісторыі. Кніга сімвалізуе веды, мудрасць і Святое Пісанне, а пяро — яе дзейнасць як перапісчыцы, перакладчыцы і пісьменніцы. Такім чынам, скульптар падкрэслівае, што галоўнай справай жыцця Ефрасінні была асвета і распаўсюджванне пісьменнасці.