Номер 60, страница 41 - гдз по белорусскому языку 10 класс учебник Валочка, Васюковіч

60. Прачытайце. З дапамогай тэксту пісьмова адкажыце на пытанне, за- ключанае ў назве. Якімі электроннымі перакладчыкамі вы карыстаецеся?

Якія плюсы і мінусы маюць электронныя перакладчыкі?

«Вясёлага эфіру!» — нібыта пажадаў карыстальнікам са сферы СМІ стваральнік «Белазара», электроннага перакладчыка з рускай мовы на беларускую. Прадбачым каментарыі некаторых журналістаў: «Эканоміць час, якога заўсёды нестае, і, здаецца, па-беларуску разу- мее няблага». Спрачацца не станем. Плюсоў шмат.

Вядома, аднак, што нават самымі дасканалымі* вынаходствамі трэба карыстацца з розумам. Гэта можна сказаць і ў адносінах да электронных перакладчыкаў. Яны, дарэчы, ствараліся не для наву- чання мове з нуля, а для дапамогі ў працы тым, хто валодае ёю на дастаткова высокім узроўні. А што атрымліваецца ў жыцці? Часам з-за нежадання гартаць кнігі электронны перакладчык становішча найлепшым «сябрам» дылетантаў*. І ў выніку Папа Рымскі аказва- ецца Татам, а бялкі становяцца вавёркамі… Сэнс выказвання ска- жаецца, з’яўляюцца недарэчныя канструкцыі.

Увогуле, пры карыстанні электроннымі памочнікамі чалавек, давяраючы ім, губляе пільнасць і ўласны стыль. Таму прафесіяналы звычайна перакладаюць самастойна, каб узбагачаць, развіваць сваё моўнае майстэрства.

Электронныя перакладчыкі не заўсёды і не для ўсіх добрыя да- радцы. Таму, хто ведае мову, яны сапраўды эканомяць час. Асабліва калі патрэбна перакласці афіцыйную інфармацыю. Але машына… можа ўвесці ў зман. Не падыходзіць яна і для перакладу мастац- кай літаратуры, таму што можа змяніцца сэнс, страціцца каларыт (В. Бандаровіч).

Зрабіце арфаэпічны разбор выдзеленых слоў: назавіце асаблівасці літара- турнага вымаўлення гукаў і спалучэнняў гукаў, праверце правільнасць вымаўлення і пастаноўкі націску па слоўніку. Адлюструйце асаблівасці вымаўлення праз фа- нетычны запіс (напрыклад: дождж — до[шч]).

Растлумачце, у чым заключаецца розніца паміж фанетычным і арфаэпічным разборамі слова.

• Назавіце сказы з пабочнымі словамі. Зрабіце сінтаксічны разбор аднаго з та- кіх сказаў.

Якія плюсы і мінусы маюць электронныя перакладчыкі?

Арфаэпічны разбор выдзеленых слоў

вынаходствамі — вымаўленне: [вынахо́цтвам’і]. Націск падае на 3-і склад. Адбываецца аглушэнне звонкага [д] перад глухім [с], у выніку чаго спалучэнне -дств- вымаўляецца як [цтв].

пільнасць — вымаўленне: [п’і́л’насц’]. Націск падае на 1-ы склад. Адбываецца «цеканне» — цвёрды [т] у канцы слова змякчаецца і пераходзіць у [ц’].

развіваць — вымаўленне: [разв’іва́ц’]. Націск падае на 3-і склад. Звонкі [з] у прыстаўцы перад звонкім [в] захоўвае сваё гучанне. Інфінітыўны суфікс -ць вымаўляецца як мяккі [ц’].

ўвесці — вымаўленне: [ув’э́с’ц’і]. Націск падае на 2-і склад. У кантэксце сказа пасля галоснага гука [а] (можа) пачатковы у пераходзіць у нескладовы ў. Спалучэнне -сц- у корані слова перад -і вымаўляецца як [с’ц’].

змяніцца — вымаўленне: [зм’ан’і́ц:а]. Націск падае на 3-і склад. Зубны [т’] перад постфіксам -ся асімілюецца, і спалучэнне -цца вымаўляецца як адзін падоўжаны мяккі гук [ц:].

страціцца — вымаўленне: [стра́ц’іц:а]. Націск падае на 1-ы склад. Спалучэнне -цца вымаўляецца як адзін падоўжаны мяккі гук [ц:].

Розніца паміж фанетычным і арфаэпічным разборамі

Розніца заключаецца ў мэце аналізу. Фанетычны разбор даследуе і апісвае ўсе гукі і іх адценні так, як яны рэальна вымаўляюцца ў жывой мове, улічваючы ўсе пазіцыйныя змены. Арфаэпічны разбор суадносіць вымаўленне слова з літаратурнай нормай, адзначаючы такія аспекты, як правільны націск, вымаўленне гукаў і іх спалучэнняў у адпаведнасці з арфаэпічнымі правіламі мовы (напрыклад, аканне, дзеканне, цеканне).

Сказы з пабочнымі словамі

Эканоміць час, якога заўсёды нестае, і, здаецца, па-беларуску разумее няблага.

Вядома, аднак, што нават самымі дасканалымі вынаходствамі трэба карыстацца з розумам.

Яны, дарэчы, ствараліся не для навучання мове з нуля, а для дапамогі ў працы тым, хто валодае ёю на дастаткова высокім узроўні.

Сінтаксічны разбор сказа «Яны, дарэчы, ствараліся не для навучання мове з нуля, а для дапамогі ў працы тым, хто валодае ёю на дастаткова высокім узроўні»

Сказ апавядальны, няклічны, складаназалежны з даданай азначальнай часткай, ускладнены пабочным словам дарэчы і аднароднымі акалічнасцямі мэты.

Галоўная частка: Яны ствараліся не для навучання мове з нуля, а для дапамогі ў працы тым.

Яны — дзейнік; ствараліся — выказнік; не для навучання, а для дапамогі — аднародныя акалічнасці; тым — дапаўненне.

Даданая частка: хто валодае ёю на дастаткова высокім узроўні.

Даданая частка паясняе дапаўненне тым у галоўнай і адказвае на пытанне якім?.

хто — дзейнік; валодае — выказнік; ёю — дапаўненне; на ўзроўні — акалічнасць.