Номер 4, страница 93 - гдз по белорусской литературе 10 класс учебник Бязлепкіна-Чарнякевіч, Акушэвіч

4. Прааналізуйце верш Цёткі «Мора» паводле алгарытму аналізу паэтычнага твора, прапанаванага на старонках 133—134. Звярніце ўвагу на выкарыстанне ў гэтым вершы сінтаксічных сродкаў выразнасці.

4. 1.Гісторыя стварэння. Верш «Мора» з'яўляецца адным з найбольш вядомых твораў Цёткі, у якім спалучаюцца пейзажная і філасофская лірыка. Ён адлюстроўвае роздум паэтэсы пра сэнс жыцця, пра чалавека і вечнасць, увасобленую ў вобразе марской стыхіі.

2. Тэма і ідэя. Асноўная тэма твора — узаемаадносіны чалавека і прыроды, супастаўленне велічнай і неспазнанай стыхіі з унутраным светам чалавека. Ідэя верша — сцвярджэнне магутнасці і нескаронасці як прыроды, так і чалавечага духу, які імкнецца да свабоды і спазнання.

3. Жанр. Паводле жанру гэта філасофская элегія з элементамі пейзажнай замалёўкі.

4. Кампазіцыя. Верш мае выразную кампазіцыю. Ён пабудаваны на прынцыпе паралелізму: знешні стан мора (спакой, бура) суадносіцца з унутраным станам лірычнага героя (супакой, хваляванне, барацьба).

5. Вобраз лірычнага героя. Лірычны герой — гэта мысляр, сузіральнік, які праз вобраз мора спрабуе асэнсаваць уласную душу і законы сусвету. Яго пачуцці глыбокія і супярэчлівыя: ад захаплення веліччу стыхіі да адчування адзіноты перад яе тварам.

6. Мастацкія сродкі выразнасці.

Верш насычаны разнастайнымі мастацкімі сродкамі. Асаблівую ролю адыгрываюць сінтаксічныя сродкі, якія надаюць твору эмацыянальнасць і дынамізм:

— Рытарычныя пытанні («Хто моц тваю, о мора, пераможа?») і рытарычныя воклічы («О мора, мора!») перадаюць усхваляванасць лірычнага героя, яго эмацыянальны зварот да стыхіі.

— Інверсія (адваротны парадак слоў) выкарыстоўваецца для лагічнага вылучэння пэўных слоў і стварэння ўрачыстага, узнёслага тону («Гляджу на цябе, мора, я з тугою»).

— Паўторы (лексічныя і сінтаксічныя) падкрэсліваюць ключавы вобраз твора і яго асноўныя характарыстыкі, ствараючы эфект маштабнасці і бясконцасці.

— Антытэза (супрацьпастаўленне вобразаў і паняццяў: спакой — бура, ціша — гоман) дапамагае раскрыць зменлівую і супярэчлівую сутнасць мора і чалавечай душы.

— Сінтаксічны паралелізм у будове радкоў і строф арганізуе паэтычную думку і ўзмацняе супастаўленне свету прыроды і свету чалавека.

7. Вершаванне. Верш напісаны чатырохстопным ямбам, рыфмоўка перакрыжаваная (АВАВ). Такі памер і рытм надаюць твору меладычнасць і ўрачыстасць.