Номер 143, страница 99 - гдз по белорусскому языку 11 класс учебник Валочка, Васюковіч

1. Чароды на зялёных берагах апошняю гадуюцца травою, і слi^фсыта луснулi ў баках, аб’еўшыся i сонцам, i зямлёю.2. Цэлы век вiсiць вясёлка над краiнай мокрай гэтай, i глядзяць спакойна конi на нябесны дзiўны мост.3. Толькi я перапоўнены сумам, зросся я з гэтай веснай зямлёй не птушыным сэрцам бяздумным, а трывожнай людской душой.4. Цягнiкi заспявалi, заплакалi, дым змяшалi з парай^М лагчын, па мастах над вадою адтакалi^СЛ, iскры кiнулi ў зорную сiнь^СЛ.5. I сiвела, звiнела ад кропель рака, i ў гарачым святле плылi сiнiя песенькi жаўрука над карычневай песняй раллi.6. Даўнiя вежы суровыя з сухiм палыном^М i ўзлётам, сатканыя з нашай любовi, са скалай, тугi i журботы.7. Адышло ты, каханне, у сiвыя палi, i пагаслi, выцвiлi фарбы зямлi, як стары сялянскi ручнiк.8. Сёння выпаў, як кветкi акацыi, сакавiцкi апошнi снег.9. Усе шляхi прыводзяць не да Рыма, а да родных вербаў i бяроз (У. Караткевiч).

Зрабiце сiнтакciчны разбор аднаго простага ўскладненага сказа.

Цi згодны вы з жыццёвым падыгульненнем паэта, выказаным у апошнiм сказе? Чаму?

Выпiшыце вобразнае азначэннее вясёлкi з другога сказа, растлумачце яго сэнс. Як называюцца падобныя выразы ў мовазнаўчай навуцы?

1. Сказ складаназлучаны. Дзве граматычныя часткі звязаны спалучальным злучнікам і, паміж імі ставіцца коска. Сэнсавыя адносіны – адначасовасць дзеянняў. Сказ ускладнены адасобленай акалічнасцю, выражанай дзеепрыслоўным зваротам аб’еўшыся і сонцам, і зямлёю, які выдзяляецца коскай.

2. Сказ складаназлучаны. Часткі звязаны злучнікам і, паміж імі ставіцца коска. Адносіны – адначасовасць. Другая частка ўскладнена адасобленым прыдаткам нябесны дзіўны мост.

3. Сказ просты, ускладнены аднароднымі выказнікамі перапоўнены, зросся і аднароднымі дапаўненнямі сэрцам, душой, якія звязаны супраціўным злучнікам а (перад ім ставіцца коска).

4. Сказ просты, ускладнены аднароднымі выказнікамі, якія раздзяляюцца коскамі.

5. Сказ складаназлучаны, часткі звязаны злучнікам і, паміж імі – коска. Адносіны адначасовасці.

6. Сказ просты, ускладнены адасобленым азначэннем, выражаным дзеепрыметнікавым зваротам, які выдзяляецца коскай.

7. Сказ складаназлучаны, часткі звязаны злучнікам і, паміж імі – коска. Адносіны паслядоўнасці. Першая частка ўскладнена звароткам каханне (выдзяляецца коскамі), другая – аднароднымі выказнікамі і параўнальным зваротам (выдзяляецца коскай).

8. Сказ просты, ускладнены адасобленым параўнальным зваротам як кветкі акацыі, які выдзяляецца коскамі.

9. Сказ просты, ускладнены аднароднымі дапаўненнямі з супраціўным злучнікам а, перад якім ставіцца коска.

Сёння выпаў, як кветкі акацыі, сакавіцкі апошні снег. (Сказ просты, апавядальны, няклічны, двухсастаўны, развіты, поўны, ускладнены адасобленай акалічнасцю спосабу дзеяння, выражанай параўнальным зваротам).

Дзейнік – снег, выказнік – выпаў. Азначэнні – сакавіцкі, апошні. Акалічнасць часу – сёння. Адасобленая акалічнасць спосабу дзеяння – як кветкі акацыі.

Я згодны з жыццёвым абагульненнем, выказаным у апошнім сказе. Як бы далёка ні вандраваў чалавек, сапраўднай мэтай яго шляху заўсёды застаецца вяртанне да сваіх каранёў, да роднай зямлі. "Родныя вербы і бярозы" з'яўляюцца сімвалам Бацькаўшчыны, якая дае чалавеку духоўную сілу і з'яўляецца яго галоўным прыстанкам.

Вобразнае азначэнне вясёлкі з другога сказа – нябесны дзіўны мост. Сэнс гэтага выразу ў тым, што вясёлка параўноўваецца з велічным і чароўным мостам у небе, што падкрэслівае яе дугападобную форму і незвычайную прыгажосць. У мовазнаўстве падобныя вобразныя выразы, заснаваныя на перанясенні ўласцівасцей аднаго аб'екта на іншы паводле іх падабенства, называюцца метафарамі. У сказе гэты выраз з'яўляецца адасобленым прыдаткам.