Номер 116, страница 72 - гдз по белорусскому языку 7 класс учебник Валочка, Зелянко

116. Прачытайце. Растлумачце, хто такі этнограф. Чаму ён не мог зразумець цётку, а цётка — яго? Як у Беларусі называюць рэчы, вытканыя сваімі рукамі?

Этнограф* у экспедыцыі на Любаншчыне. Пытаецца ў цёткі:

— Ваш абрус даматканы?

— Ці дома, пытаецеся, тканы?

Этнограф не разумее... пытання на пытанне.

этнограф

— Вашы абрусы, пытаюся, і ручнікі вашы — даматканыя?

— А-а-а! Дома, чалавеча, дома. Сама я дома ткала. У мяне й дыванкі былі саматканыя, й ручнікі саматканыя, й кужэльнае палатно саматканае. Дома? А дзе ж? Сама ткала. То ўсё сама- тканае (Ф. Янкоўскі).

Падбярыце да дзеепрыметніка саматканы назоўнікі мужчынскага, ніякага і жаночага роду адзіночнага ліку і назоўнік множнага ліку. Словазлучэнні запішыце. Складзіце з імі сказы, уключыце іх у тэкст на тэму «Саматка- ныя рэчы ў маім доме (у краязнаўчым ці школьным музеі, у бабулі)». Пры неабходнасці выкарыстайце верш З. Марозава «Саматканыя ручнікі».

Саматканыя ручнікі:

Радасць, смутак, бяссонне вёсак.

Размаўляюць са мной вякі,

Пакаленні людскія, лёсы.

Неба весняга жаўрукі

І валошкавая прахалода...

Саматканыя ручнікі —

Твор крынічнай душы народа.

экспедыцыя

Этнограф — гэта вучоны, які вывучае культуру, быт і традыцыі розных народаў. Этнограф не зразумеў цётку, таму што ён выкарыстаў літаратурнае слова «саматканы», а цётка — дыялектнае «даматканы». Яны гаварылі пра адно і тое ж, але рознымі словамі. У Беларусі рэчы, вытканыя сваімі рукамі, называюць саматканымі.

Словазлучэнні з дзеепрыметнікам саматканы:

саматканы ручнік (мужчынскі род, адзіночны лік), саматканае палатно (ніякі род, адзіночны лік), саматканая посцілка (жаночы род, адзіночны лік), саматканыя дываны (множны лік).

Тэкст на тэму «Саматканыя рэчы ў доме маёй бабулі».

У доме маёй бабулі захоўваецца шмат старадаўніх рэчаў, якія яна зрабіла сваімі рукамі. Самы прыгожы — гэта саматканы ручнік з чырвоным арнаментам. Ён вісіць на самым пачэсным месцы. Бабуля расказвала, што раней кожная дзяўчына павінна была ўмець ткаць. На вялікіх кроснах яна стварала доўгае саматканае палатно, з якога потым шыла кашулі і абрусы. На ложку ў яе пакоі ляжыць цёплая саматканая посцілка ў рознакаляровыя палоскі. А на падлозе — мяккія саматканыя дываны. Гэтыя рэчы захоўваюць цяпло рук маёй бабулі і з'яўляюцца сапраўдным «творам крынічнай душы народа».