Номер 175, страница 100 - гдз по белорусскому языку 7 класс учебник Валочка, Зелянко

175. Прачытайце тэкст. Сфармулюйце яго тэму і асноўную думку.

Як вядома, медаль у чалавечым грамадстве не з’яўляецца актам поўнага прызнання заслуг. Поўнае і абсалютнае прызнанне — гэта помнік. Помнікі ва ўсім свеце ставяць не толькі людзям, але і жывёлам.

У італьянскім горадзе Борга-Сан-Ларэнца пастаўлены помнік сабаку. Ён заўсёды сустракаў гаспадара на аўтобусным прыпынку. Аднойчы той не прыехаў (здарыўся няшчасны выпадак). Сабака не мог зразумець гэтага і хадзіў да аўтобуснага прыпынку некалькі гадоў запар. Калі сабакі не стала, жыхары горада сабралі грошы і паставілі помнік сабачай вернасці¹. Помнік маламуту па мянушцы Бальт устаноўлены аж у двух месцах: у парку Нью-Ёрка і ў аляскінскім горадзе Норм. Так былі прызнаны заслугі сабакі за дастаўленую вакцыну, што выратавала ад эпідэміі дыфтэрыі дзяцей гэтага паўночнага гарадка.

У Пецярбургу па патрабаванні акадэміка І. Паўлава ў 1935 годзе быў адкрыты помнік сабаку. Ён стаіць на тэрыторыі Інстытута эксперыментальнай медыцыны і сведчыць пра ўдзячнасць вучоных жывёлам — сваім маўклівым памочнікам (Паводле А. Ханіна).

1. Помнік якому з сабак, апісаных у тэксце, адлюстраваны на малюнку?

2. Назавіце дзеепрыметнікі з тэксту, вызначце форму, у якой яны ўжыты.

3. Зрабіце марфалагічны разбор двух дзеепрыметнікаў (у поўнай і кароткай форме) з тэксту. Карыстайцеся парадкам і ўзорамі разбору на форзацы вучэбнага дапаможніка.

4. Якія вы ведаеце помнікі жывёлам ці раслінам, устаноўленыя ў Беларусі? Чаму гэта зроблена?

Тэма тэксту: помнікі жывёлам як выраз удзячнасці людзей.

Асноўная думка: помнікі ставяць не толькі выдатным людзям, але і жывёлам, каб увекавечыць іх вернасць, адданасць і заслугі перад чалавекам.

На малюнку адлюстраваны помнік сабаку, адкрыты ў Пецярбургу на тэрыторыі Інстытута эксперыментальнай медыцыны па патрабаванні акадэміка І. Паўлава.

Дзеепрыметнікі з тэксту: пастаўлены (кароткая форма, м.р., адз.л.), устаноўлены (кароткая форма, м.р., адз.л.), дастаўленую (поўная форма, В.скл., ж.р., адз.л.), адкрыты (кароткая форма, м.р., адз.л.), апісаных (поўная форма, Р. або М. скл., мн.л.).

Марфалагічны разбор дзеепрыметнікаў

Дастаўленую

1. Дзеепрыметнік, (вакцыну) якую? – дастаўленую.

2. Пачатковая форма – дастаўлены.

3. Залежны стан, прошлы час, закончанае трыванне.

4. Поўная форма, адз. л., ж. р., В. скл.

5. Азначэнне.

Адкрыты

1. Дзеепрыметнік, (помнік) які? (што зроблены?) – адкрыты.

2. Пачатковая форма – адкрыты.

3. Залежны стан, прошлы час, закончанае трыванне.

4. Кароткая форма, адз. л., м. р.

5. Выказнік.

У Беларусі ўстаноўлены помнікі бабру ў Бабруйску (сімвал горада), карове ў Мінску (удзячнасць карміцельцы), агурку ў Шклове (у гонар мясцовага прадукту, які прыносіць даход), бульбе (у гонар галоўнага нацыянальнага прадукту). Гэтыя помнікі з'яўляюцца данінай павагі і ўдзячнасці жывёлам і раслінам, якія адыгрываюць важную ролю ў жыцці і культуры беларусаў.