Номер 308, страница 181 - гдз по белорусскому языку 7 класс учебник Валочка, Зелянко

308. Прачытайце тэкст. Вызначце яго стыль і жанр. Чаму вучыцъ гэты тэкст?

Пра зязюлю

Жылі-былі брат і сястра. Брат быў вельмі бедны, а сястра — дужа багатая.

Аднойчы пайшоў брат да сястры, каб хоць кавалкам хлеба дапамагла.

Сястра скупая была, сказала, што ключы ад клеці згубіла. І пачала яна нібы шукаць ключы, а брат стаяў пад акном, стаяў, чакаў-чакаў і нарэшце не вытрымаў і пайшоў.

На дарозе паваліўся і памёр ад голаду.

Сястра зразумела, што яна зрабіла дрэнна, і стала клікаць брата:

— Якуб, Якуб, вярніся, ключы знайшліся.

Праз сваю скупасць яна зрабілася зязюляй і цяпер увесь час кліча:

— Якуб, Якуб!

Толькі чуваць:

— Ку-ку, ку-ку! (В. Ластойскі).

Вызначце, што звязваюць у тэксце выдзеленыя злучнікі: аднародныя члены ці часткі складанага сказа. Растлумачце пастаноўку знакаў прыпынку. Які злучнік звязвае сказы ў тэксце?

● Ці з’яўляецца ў гэтым тэксце прыназоўнік ад адназначным? Якое значэнне разам з залежным словам выражае прыназоўнік праз?

Паводле будовы злучнікі падзяляюцца на простыя і састаўныя.

Простыя злучнікі складаюцца з аднаго слова (і, а, ды, але, ці, бо, каб, пакуль і інш.): Выйдзі ў луг ці поле летам — колькі там дзівосных кветак (К. Цвірка).

Састаўныя злучнікі складаюцца з двух або некалькіх слоў, якія выконваюць ролю аднаго слова (таму што, так што, так як, як толькі, для таго каб, пасля таго як, у той час як, перад тым як, хоць — але, як — так): Хоць складанае пастаўлена пытанне, але просты на яго адказ (П. Глебка).

Тэкст належыць да мастацкага стылю, жанр — казка-легенда. Гэты тэкст вучыць спагадзе, шчодрасці і паказвае, што сквапнасць і бессардэчнасць могуць прывесці да трагічных наступстваў.

Выдзеленыя ў тэксце злучнікі і, а звязваюць як аднародныя члены сказа (брат і сястра; зрабіла дрэнна і стала клікаць), так і часткі складаназлучанага сказа (шукаць ключы, а брат стаяў). Злучнікі каб і што звязваюць часткі складаназалежных сказаў. Коскі перад злучнікамі каб, што, а ставяцца таму, што яны раздзяляюць часткі складаных сказаў. Злучнік І ў пачатку сказа звязвае гэты сказ з папярэднім.

• Прыназоўнік ад у гэтым тэксце з'яўляецца мнагазначным. У словазлучэнні ключы ад клеці ён указвае на аб'ект, а ў словазлучэнні памёр ад голаду — на прычыну. Прыназоўнік праз у словазлучэнні праз сваю скупасць выражае значэнне прычыны.