Номер 328, страница 200 - гдз по белорусскому языку 10 класс учебник Валочка, Васюковіч

328. Разгледзьце схемы пастаноўкі знакаў прыпынку ў сказах з дзеепрыметнікавымі і дзеепрыслоўнымі зваротамі. Якія правілы пастаноўкі знакаў прыпынку пры дзеепрыметнікавых і дзеепрыслоўных зваротах не перададзены на схемах? Падрыхтуйце вуснае паведамленне аб правілах выдзялення зваротаў на пісьме, дапоўніўшы яго неабходнай інфармацыяй.

На схемах не перададзены наступныя правілы пастаноўкі знакаў прыпынку:

Для дзеепрыметнікавых зваротаў:

1. Адасабленне дзеепрыметнікавага звароту, які стаіць перад паяснёным назоўнікам, калі зварот мае дадатковае прычыннае або ўступальнае значэнне.

2. Адасабленне дзеепрыметнікавага звароту, які адносіцца да асабовага займенніка.

Для дзеепрыслоўных зваротаў:

1. Адсутнасць косак пры дзеепрыслоўных зваротах, якія з'яўляюцца фразеалагізмамі.

2. Адсутнасць косак пры адзіночных дзеепрыслоўях, якія перайшлі ў прыслоўі.

3. Пастаноўка знакаў прыпынку пры аднародных дзеепрыслоўных зваротах, звязаных злучнікам і.

Вуснае паведамленне «Правілы выдзялення зваротаў на пісьме»

Дзеепрыметнікавыя і дзеепрыслоўныя звароты — гэта распаўсюджаныя ў мове сінтаксічныя канструкцыі, якія на пісьме выдзяляюцца коскамі паводле пэўных правіл.

1. Дзеепрыметнікавы зварот (дзеепрыметнік з залежнымі словамі).

Адасабляецца (выдзяляецца коскамі), калі:

а) стаіць пасля паяснёнага назоўніка. Напрыклад: Мы ўбачылі дуб, павалены бурай.

б) адносіцца да асабовага займенніка. Напрыклад: Усхваляваная сустрэчай, яна не магла вымавіць ні слова.

в) стаіць перад паяснёным назоўнікам, але мае дадатковае прычыннае ці ўступальнае значэнне. Напрыклад: Стомленыя доўгай хадой, турысты вырашылі зрабіць прывал. (таму што былі стомленыя).

Не адасабляецца, калі:

а) стаіць перад паяснёным назоўнікам і не мае дадатковага акалічнаснага значэння. Напрыклад: На стале ляжаў напісаны бацькам ліст.

2. Дзеепрыслоўны зварот (дзеепрыслоўе з залежнымі словамі).

Дзеепрыслоўныя звароты і адзіночныя дзеепрыслоўі, як правіла, заўсёды адасабляюцца коскамі, незалежна ад іх месца ў сказе.

Напрыклад: Скончыўшы працу, мы пайшлі дадому. Вецер, зрываючы з дрэў апошняе лісце, злосна завываў у коміне. Ён ішоў, весела насвістваючы.

Выключэнні (не адасабляюцца), калі дзеепрыслоўны зварот:

а) з'яўляецца фразеалагізмам. Напрыклад: Ён працаваў не пакладаючы рук. Трэба было бегчы стрымгалоў.

б) з'яўляецца адзіночным дзеепрыслоўем, якое перайшло ў прыслоўе і характарызуе само дзеянне. Напрыклад: Дзеці слухалі казку затаіўшы дыханне. Яны ішлі не спяшаючыся.

Таксама не раздзяляюцца коскай аднародныя дзеепрыслоўныя звароты, звязаныя непаўторным злучнікам і. Напрыклад: Хлопчык бег, высока паднімаючы калені і размахваючы рукамі.