Номер 42, страница 34 - гдз по белорусскому языку 11 класс учебник Валочка, Васюковіч

42. Прачытайце тэкст, растлумачце яго назву. Выпішыце прыклады на розныя тыпы выказнікаў у двухсастаўных сказах. Пры неабходнасці (калі адпаведных прыкладаў няма ў тэксце) сказы падбярыце самастойна.

Май — асаблівы месяц

Ёсць падзеі, якія не абцяжэнвае час. Да такіх, без сумнення, належыць Дзень Перамогі. Што б ні адбывалася ў сучасным свеце, значнасць гэтай даты не падлягае ніякай дэвальвацыі. Памяць пра подзвіг савецкага салдата па-ранейшаму ўстойлівая і моцная.

Цяжкім горам прайшла Вялікая Айчынная па беларускай зямлі. Загінула каля трох мільёнаў чалавек, было разбурана больш за дзвесце гарадоў, гарадскіх пасёлкаў і райцэнтраў, каля дзесяці тысяч сёл і вёсак.

Народныя мсціўцы не давалі ворагу спакою ні днём, ні ноччу. Больш за паўтара мільёна ўраджэнцаў Беларусі ваявалі на франтах Вялікай Айчыннай. За праяўлены гераізм і доблесць пры абароне Айчыны 448 беларусаў уганараваны высокага звання Героя Савецкага Саюза, чацвёра з іх — двойчы.

ДЗЯКУЙ ЗА ПЕРАМОГУ!

Так, май — асаблівы месяц. Гэта месяц перамогі над нацызмам у Другой сусветнай вайне. У Беларусі подзвіг народа высока шануецца. Ветэраны па-ранейшаму акружаны ўвагай і клопатам дзяржавы. Для нас свята Перамогі — свяшчэннае, таму што ў кожнай сям’і Вялікая Айчынная вайна пакінула свой след (В. Харкоў).

• Растлумачце напісанне слоў з вялікай літары ў тэксце.

• Раскажыце, як адзначаецца Дзень Перамогі ў вашай сям’і, школе. Каму канкрэтна вы можаце сказаць «Дзякую за Перамогу»? Хто з вашых сваякоў удзельнічаў у Вялікай Айчыннай вайне? Хто вызваляў ваш горад, раён, вёску ад фашысцкіх захопнікаў? Якія помнікі як знакі ўдзячнасці салдатам Перамогі ёсць у вашых родных мясцінах? Хто даглядае іх, займаецца добраўпарадкаваннем?

• Выпішыце складаназалежны сказ, зрабіце яго поўны сінтаксічны разбор.

• Праскланяйце адзін з лічэбнікаў, ужытых у тэксце.

Назва тэксту «Май — асаблівы месяц» тлумачыцца тым, што май звязаны з найважнейшай гістарычнай падзеяй — Днём Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне. Гэта свята з’яўляецца свяшчэнным для народа, таму і месяц, у якім яно адзначаецца, з’яўляецца асаблівым.

Прыклады выказнікаў:

Просты дзеяслоўны выказнік: Вялікая Айчынная вайна пакінула свой след.

Састаўны іменны выказнік: Памяць пра подзвіг савецкага салдата па-ранейшаму ўстойлівая і моцная.

Састаўны дзеяслоўны выказнік (прыклад): Мы павінны памятаць пра гэты подзвіг.

● Словы з вялікай літары ў тэксце пішуцца згодна з наступнымі правіламі:

Дзень Перамогі, Вялікая Айчынная (вайна) — уласныя назвы гістарычных падзей і свят.

Беларусь, Савецкі Саюз — уласныя назвы краін.

Герой Савецкага Саюза — назва ганаровага звання.

Май — першае слова ў загалоўку.

Ёсць, Цяжкім, Народныя, Больш, За, Так, У, Ветэраны, Для — першыя словы ў сказах.

●(Прыкладны адказ) У нашай сям'і Дзень Перамогі — гэта вельмі важнае свята. Мы заўсёды ўспамінаем нашага прадзеда, які ваяваў. Разам глядзім парад, а потым ідзём да помніка загінулым воінам, каб ускласці кветкі. У школе напярэдадні свята праходзяць урокі мужнасці, мы робім паштоўкі для ветэранаў, ладзім святочны канцэрт.

●(Прыкладны адказ) Сказаць «Дзякую за Перамогу» я магу ўсім ветэранам Вялікай Айчыннай вайны, працаўнікам тылу, дзецям вайны — усім, хто сваёй мужнасцю і працай набліжаў гэты дзень. Мой прадзед удзельнічаў у вайне, быў паранены. Наш горад вызвалялі салдаты Чырвонай Арміі. У цэнтры нашага пасёлка стаіць абеліск на брацкай магіле, а на будынку школы ёсць мемарыяльная дошка ў гонар выпускнікоў, якія загінулі на вайне. За гэтымі помнікамі даглядаюць школьнікі і работнікі мясцовага камунальнага прадпрыемства.

●Для нас свята Перамогі — свяшчэннае, таму што ў кожнай сям’і Вялікая Айчынная вайна пакінула свой след.

Сказ складаназалежны, апавядальны, няклічны.

Складаецца з дзвюх частак, злучаных падпарадкавальным злучнікам прычыны таму што.

Галоўная частка: Для нас свята Перамогі — свяшчэннае. Двухсастаўны, поўны, развіты сказ. Дзейнік — свята Перамогі, выказнік — свяшчэннае (састаўны іменны).

Даданая частка (прычыны): у кожнай сям’і Вялікая Айчынная вайна пакінула свой след. Двухсастаўны, поўны, развіты сказ. Дзейнік — Вялікая Айчынная вайна, выказнік — пакінула (просты дзеяслоўны).

Схема сказа: [ — = ], (таму што ... — = ).

● Скланенне лічэбніка дзвесце: