Номер 105, страница 64, частка 1 - гдз по белорусскому языку 5 класс учебник частка 1 Валочка, Зелянко

105. Прачытайце тэкст. Што перадае загаловак: тэму ці асноўную думку?

Бойка сарок з варонамі

На клёне, што расце паміж будынкамі, сям’я сарок змайстравала гняздо. Пенсіянерка Валянціна Васільеўна са свайго балкона з цікаўнасцю назірала за руплівай працай дзвюх сарок. Пара белабокіх птушак з доўгімі вузкімі хвастамі некалькі дзён запар насіла ў дзюбах танютсенькія галінкі і старанна ўладкоўвала ў разгалінаванне на дрэве. Туды потым былі адкладзены дзве яйкі.

І тут з’явіліся дзве шэра-чорныя вароны, якія вырашылі адабраць яйкі і гняздо ў гаспадароў. Вароны, як вядома, ласыя да чужога дабра. Але сарокі аказаліся не з пужлівых. Яны самаахвярна абаранялі сваё жытло і будучых дзетак, якія павінны былі вылупіцца з яеқ. Моцнымі дзюбамі хітрыя, нахабныя вароны наносілі балючыя ўдары. Яны кіпцюрамі рвалі ў гаспадароў пер’е, якое парашуцікамі падала на зялёны дыван* травы, парослы залацістымі дзьмухаўцамі.

Валянціна Васільеўна вельмі перажывала за сарок-навасёлаў і хацела ім хоць неяк дапамагчы. Што рабіць, як адагнаць нахабных варон? Пад рукой не было каменьчыкаў, і яна пачала стукаць па падаконніку кійком.

Адчайнае супраціўленне сарок і грукат падзейнічалі на вялізных варон, і яны кінуліся наўцёкі. А Валянціна Васільеўна радавалася перамозе белабокіх птушак, якія абаранілі сваё гняздо, свой дом ад нахабных захопнікаў (Паводле У. Шулякоўскага).

На колькі частак можна падзяліць тэкст? Ці супадаюць гэтыя часткі з абзацамі?

Пра што гаворыцца ў кожнай частцы? Якія загалоўкі можна падабраць да кожнай часткі?

Параўнайце два варыянты плана.

П л а н

Ці перадаюць абодва варыянты плана змест і паслядоўнасць частак?

Які з іх перадае асноўную думку і моўныя асаблівасці тэксту, яго стыль?

Як вы думаеце, з дапамогай якога варыянта плана лягчэй перадаць змест тэксту? Чаму?

Загаловак «Бойка сарок з варонамі» перадае тэму тэксту, таму што ён называе падзею, якая знаходзіцца ў цэнтры апавядання. Асноўная думка тэксту шырэйшая: гэта ўхваленне смеласці і самаахвярнасці ў барацьбе за свой дом, а таксама спачуванне і дапамога слабейшым.

Тэкст можна падзяліць на чатыры сэнсавыя часткі, якія супадаюць з абзацамі.

У першай частцы гаворыцца пра тое, як сарокі майстравалі гняздо. У другой — пра напад варон і мужную абарону сарок. У трэцяй — пра тое, як Валянціна Васільеўна дапамагла птушкам. У чацвёртай — пра перамогу сарок і ўцёкі варон.

Абодва варыянты плана перадаюць змест і паслядоўнасць частак тэксту.

Другі варыянт плана лепш перадае асноўную думку, моўныя асаблівасці і стыль тэксту. Яго фармулёўкі больш вобразныя і эмацыйныя («руплівая праца», «самаахвярна абараняюць», «нахабных захопнікаў»), што адлюстроўвае аўтарскую пазіцыю.

На нашу думку, з дапамогай другога варыянта плана лягчэй перадаць змест тэксту, таму што яго пункты больш дэталёвыя і дапамагаюць узнавіць у памяці не толькі падзеі, але і пачуцці, якія яны выклікаюць.