Номер 247, страница 168 - гдз по белорусскому языку 11 класс учебник Валочка, Васюковіч

247. Спішыце. Расстаўце знакі прыпынку. Аргументуйце іх пастаноўку. Вызначце від даданых частак.

1. Прырода толькі дорыць дзівы бо дзіва ёсць яна сама (П. Броўка ).

2. Толькі ў сэрцы і можна адчуць колькі багацця даў табе край (К. Кірэенка ).

3. Елачцы зялёнай сёння сняцца сны быццам вее з бору водарам лясным (Я. Пушча ).

4. Раптам ірвануў вецер і перайшоў ў такую буру што зямля закурылася пылам (Я. Колас ).

5. Калі яны выйшлі на вуліцу было цёмна хоць на небе і высыпалі буйныя белыя зоркі (А. Кудравец ).

6. Мы ні на хвіліну не пахіснуліся ў сваёй вялікай веры хоць права жыць у шчасці на зямлі і здабываў народ нялёгкай мерай (К. Кірэенка ).

7. Памяць чалавечая падобна на скарбніцу ў якой можа захавацца толькі здольнае вытрымаць буры часу і не страціць сваёй цікавасці (Р. Сабаленка ).

8. Тут і рэчка відаць лес і белыя хмаркі-гускі што плаваюць па бязмежнай прасторы сініх нябёс (Я. Колас ).

9. Прыемна было хадзіць па новых мясцінах углядацца ў малюнкі што трапляюцца ў падарожжы і разважаць з самім сабою аб розных падзеях і праявах на свеце (Я. Колас ).

10. Калі ж вечарам рабіна сок зары крамяны п'е жнівень песнямі дажынак заліваецца пяе (К. Кірэенка ).

11. Я ўвайшоў у дом дзе жыў тварыў паэт дзе прагучаў яго калісьці верш (М. Танк ).

12. Уначы калі спяць і палеткі і травы ціха сосны шумяць пра геройства і славу (А. Бачыла ).

13. Вось і промень першы залаціцца каб твой сон юнацкі абагрэць (П. Панчанка ).

• Выпішыце адзін дзеяслоў і ўтварыце ўсе магчымыя формы загаднага ладу.

• Растлумачце правапіс часціц не і ні ў тэксце.

• Якія фанетычныя асаблівасці адлюстраваны ў выдзеленым слове? Назавіце асноўныя фанетычныя адметнасці беларускай мовы.

1. Прырода толькі дорыць дзівы, бо дзіва ёсць яна сама (П. Броўка).

2. Толькі ў сэрцы і можна адчуць, колькі багацця даў табе край (К. Кірэенка).

3. Елачцы зялёнай сёння сняцца сны, быццам вее з бору вадарам лясным (Я. Пушча).

4. Раптам ірвануў вецер і перайшоў у такую буру, што зямля закурылася пылам (Я. Колас).

5. Калі яны выйшлі на вуліцу, было цёмна, хоць на небе і высыпалі буйныя белыя зоркі (А. Кудравец).

6. Мы ні на хвіліну не пахіснуліся ў сваёй вялікай веры, хоць права жыць у шчасці на зямлі і здабываў народ нялёгкай мерай (К. Кірэенка).

7. Памяць чалавечая падобна на скарбніцу, у якой можа захавацца толькі здольнае вытрымаць буры часу і не страціць сваёй цікавасці (Р. Сабаленка).

8. Тут і рэчка, відаць, лес, і белыя хмаркі-гускі, што плаваюць па бязмежнай прасторы сініх нябёс (Я. Колас).

9. Прыемна было хадзіць па новых мясцінах, углядацца ў малюнкі, што трапляюцца ў падарожжы, і разважаць з самім сабою аб розных падзеях і праявах на свеце (Я. Колас).

10. Калі ж вечарам рабіна сок зары крамяны п’е, жнівень песнямі дажынак заліваецца, пяе (К. Кірэенка).

11. Я ўвайшоў у дом, дзе жыў, тварыў паэт, дзе прагучаў яго калісьці верш (М. Танк).

12. Уначы, калі спяць і палеткі, і травы, ціха сосны шумяць пра геройства і славу (А. Бачыла).

13. Вось і промень першы залаціцца, каб твой сон юнацкі абагрэць (П. Панчанка).

● Дзеяслоў: спісаць. Формы загаднага ладу:

● Часціца не пішацца разам са словамі, якія без яе не ўжываюцца (нялёгкай). Асобна з дзеясловамі часціца не пішацца, калі выражае адмаўленне (не пахіснуліся, не страціць). Часціца ні з'яўляецца ўзмацняльнай пры ўжо наяўным адмаўленні, выражаным часціцай не і дзеясловам-выказнікам (Мы ні на хвіліну не пахіснуліся).

● У выдзеленым слове ірвануў адлюстраваны такія фанетычныя асаблівасці беларускай мовы, як: прыстаўная галосная «і» перад спалучэннем зычных, першы з якіх «р»; нескладовае «ў», якое ўтвараецца ў канцы слова пасля галоснай.
Асноўныя фанетычныя адметнасці беларускай мовы: аканне і яканне, дзеканне і цеканне, ужыванне нескладовага «ў», зацвярдзелыя зычныя, падоўжаныя зычныя, прыстаўныя галосныя і зычныя.